Cumhuriyet’in taşradaki ilk yabancı dil öğretmenlerindendi. Orhan Veli’nin ‘Anlatamıyorum’ şiirine ilham olmuştu ve Orhan Veli ‘Sere Perpe’ şiirini de yine onun için yazmıştı.
Bella Eskenazi, 1923 yılında İstanbul’da doğdu. Onun yaşamı Türkiye’nin siyasi ve kültürel değişimine tanıklık etmesi açısından 100 yıllık değişime ışık tutuyordu. İstanbul’un köklü ailelerinden Bendavid ailesinin bir üyesiydi. Annesi, Romanya’dan İstanbul’a göç eden bir Yahudi ailesinden geliyordu. Dora ve Seza adlarında iki ablası vardı.
ORHAN VELİ’NİN İLHAM KAYNAĞI
Orhan Veli kendisine aşıktı ve en sevilen şiiri olan ‘Anlatamıyorum’ şiirini onun için yazmıştı. Fakar bunun öncesi de vardı. Orhan Veli Eskenazi için ilk şiirini, Ankara’da Sabahattin Eyüboğlu’nun evinde yazmıştı. Şiirin adı ‘Sere Serpe’ idi. Elinde bir şeyler karaladıktan sonra kağıdı uzatıp Eskenazi’ye verdi ve “Bak senin için bir şiir yazdım.” dedi.
Orhan Veli’nin akademisyen arkadaşı Erol Güney sayesinde tanıştılar. Orhan Veli’nin beyin kanaması geçirip hayatını kaybettiği o zor zamanlarda Erol Güney onu hiç yalnız bırakmadı.
CUMHURİYETİN TAŞRADAKİ İLK YABANCI DİL ÖĞRETMENİ
Bella Eskenazi sadece Orhan Veli’nin ilham kaynağı değil, Sabahattin Ali’nin de yakın arkadaşıydı. Hasanoğlan Köy Enstitüsü’nde öğretmenlik görevi yaptığı sırada ise Aşık Veysel ile tanıştı ve aile dostlu oldu. Türk aydınlanmasının önemli mimarlarından, Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel yakın dostuydu. Hasan Ali Yücel, en büyük kültür hamlesi gerçekleştirdi ve köy enstitülerini kurdu. Bu büyük kültür hizmetinin yanı sıra üniversite kanunun çıkarılması, tiyatro ve operanın devlet hizmetlerine katılmasına, klasiklerin çevirilerine, çeşitli ansiklopedilerin Türkçe basımına ön ayak oldu. Bella Eskenazi ve Hasan Ali Yücel’in tanışması tam da bu dönemde oldu. Tüm bu yaşananlara birebir tanıklık etti. Destek verdi ve tüm aydınlarla gece gündüz demeden çalıştı. Köy Enstitülerinden birinde öğretmenlik yapmak istediğini söyledi fakat Milli Eğitim Bakanlığı bu konuda kararsız kaldı. İsmi yabancı olan bir kişiyi köy ortamına yollamak büyük riskti. İsmet Paşa’dan alınan özel izinle bu hayal gerçek oldu. Eskenazi, Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü’nde öğretmenlik yapmaya başladı. Cumhuriyet’in taşradaki ilk yabancı dil öğretmenlerinden biri oldu. Kendisi gibi Türk aydınlanmasına büyük emeği geçen ablası Dora ve eniştesi Erol Güney ile birlikte önemli Türk aydınları ve edebiyatçılarıyla yakın dostluk kurma şansını yakaladı.
HAYATI BELGESEL YAPILDI
Onun hayat hikayesi o kadar önemli görüldü ki belgeseli yapıldı. Hayat hikayesinin anlatıldığı ‘Bella’nın Öyküsü’nün belgeselinin dünya prömiyeri 31 Ocak’ta gerçekleştirilmiş ve 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesinin canlı yayınıyla dünyanın dört bir yanından rekor katılım ve büyük beğeniyle izlenmişti. 100 dakika süren belgeselin prömiyerinin öncesinde Yönetmen Banu Yalkut Breddermann Bella ile nasıl tanıştığını anlatmıştı.
Pınar Saraçoğlu
