Gezegenimizdeki biyolojik çeşitliliğin daralan sınırları ne yazık ki üzücü bir gelişmeyle bir kez daha gündemde. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN), yayımladığı son Kırmızı Liste güncellemesiyle birlikte birkaç yeni hayvan ve bitki türünün artık tamamen yok olduğunu resmen ilan etti.
IUCN’nin, dünya genelinde 172.000’den fazla türün korunma durumunu takip eden ve gezegenin biyolojik sağlığının en kapsamlı göstergesi kabul edilen bu listesi, bu yıl iyimser bir tablo çizmekten çok uzak.
Yeni güncellemeyle birlikte nesli tükenenler arasına resmen eklenen türler arasında dikkat çekici kayıplar bulunuyor. Bu kayıplardan biri, bir zamanlar Avrupa, Kuzey Afrika ve Batı Asya’da görülebilen İnce Gagalı Numenius Kuşu (Numenius tenuirostris). Bu etkileyici kuş, en son 1995 yılında Fas’ta gözlemlenebilmişti. Bilim insanları, aşırı avlanma ve yaşam alanı kaybının türün yok oluşunda temel faktörler olduğunu düşünüyor.
Listenin önemli bir kısmını ise Avustralya’ya özgü küçük memeliler oluşturuyor. Ülkenin benzersiz faunasına ağır bir darbe vuran listede, Shark Bay bandikotu, güneydoğu çizgili bandikotu ve Nullarbor çubuklu bandikotu gibi üç keseli tür yer alıyor. Bu küçük memelilerin kaybında en büyük etkenler arasında, Avustralya ekosistemine giren tilki ve vahşi kedi/köpek gibi istilacı yırtıcı türler ile yaşam alanlarının tahribatı yer alıyor.
Liste bunlarla da sınırlı kalmıyor; tamamen yok olduğu ilan edilen türler arasında ayrıca Christmas Adası sivrifaresi, bir deniz salyangozu (Conus lugubris) ve Diospyros angulata (abanoz ağacıyla aynı cinsten bir bitki) ile Delissea sinuata (Hawaii’ye özgü bir bitki) gibi nadir bitki türleri de bulunuyor.
İyimserlik veren küçük kıvılcımlar
IUCN’nin son güncellemesinde, umut veren bazı gelişmeler de gözlemlendi. Onlarca yıllık koruma çabalarının meyvesi olarak yeşil deniz kaplumbağası (Chelonia mydas), Tehlike Altında statüsünden Asgari Endişe kategorisine yükseltildi. Tahminlere göre 1970’lerden bu yana bu türün küresel popülasyonunda yaklaşık yüzde 28’lik bir artış sağlandı.
Ancak genel eğilim, ne yazık ki endişe verici olmaya devam ediyor. Özellikle deniz memelilerinde durum kötüleşiyor: Kapüşonlu fok (Cystophora cristata) statüsü Hassas seviyesinden Tehlike Altında seviyesine geriledi. Aynı zamanda, sakallı fok (Erignathus barbatus) ve grönland foku (Pagophilus groenlandicus) ise Asgari Endişe kategorisinden Neredeyse Tehlike Altında düzeyine indirildi.
En kaygı verici verilerden biri ise kuş türleriyle ilgili. IUCN’nin yayımladığı rakamlara göre, 2016 yılında dünya kuş türlerinin yüzde 44’ü azalma eğilimindeyken, bu oran bugün yüzde 61’e yükselmiş durumda.
