Duygu Erdoğan / İstanbul – Türkiye, geçtiğimiz yıl 6 Şubat tarihinde deprem felaketiyle bir kez daha sarsılırken yaralarını sarmaya devam ediyor. Büyük bir kısmı fay ekseninde bulunan ülkenin deprem bilincini artırmak ve farkındalık oluşturmak için her yıl 1-7 Mart tarihleri ‘Deprem Haftası’ olarak anılıyor. Nüfusun yüzde 70’inden fazlasının deprem riski yüksek alanlarda yaşadığı öngörülüyor. Buna göre öncelikli olarak temel ve yapı unsurlarının bu bilinçle hayata geçirilmesinin önemi vurgulanıyor. Depreme hazırlık çalışmalarının bir diğer önemli ayağını ise başta su olmak üzere yalıtım sistemlerinin uygulanması oluşturuyor. Bu kapsamda başta kentsel dönüşüm olmak üzere depreme hazırlık çalışmalarını, destek ve teşvikleri ele aldık…
Türkiye genelinde durum
Kahramanmaraş merkezli depremler ardından bölgede zarar gören illerde yeniden yapılanma süreci; bölgenin fay grafiği, yapı sistemi ve özelliklerine göre yeniden düzenleniyor. Yanı sıra ülke genelindeki dönüşüm çalışmaları da devam ediyor. Türkiye genelinde yaklaşık 31 milyon konut ve 5 milyon ticari alandan oluşan toplam 36 milyon bağımsız bölüm var. Ülkede yaklaşık 6 milyon bağımsız bölüm risk altında görülüyor. 2 milyon bağımsız bölümün ise acil dönüşmesi gerekiyor. Şu anda Türkiye genelinde 422 bin bağımsız bölümün dönüşüm sürecinin devam ettiği biliniyor.
Kira desteği arttı
2024’ün ilk haftasında dönüşüm çalışmalarını hızlandırmak için kira yardımları da yükseltildi. İl bazında yapılan artışlara göre; İstanbul’da hak sahiplerine verilen 3 bin 500 lira kira desteği 5 bin 500 liraya yükseltildi. Ankara, Antalya, Bursa ve İzmir’de ise 3 bin lira olan kira desteği 4 bin 500 liraya çıkarıldı. Diğer illerde 2 bin lira ile 2 bin 500 lira arasındaki kira yardımı da 3 bin 750 lira ila 3 bin lira seviyesine yükseltildi. Riskli yapılarda 18 ay, riskli ve rezerv yapı alanlarında en fazla 48 ay kira yardımı yapılıyor.
Harç muafiyeti
Kentsel dönüşüm kapsamında inşa edilen binalar, vergi ve harçlardan muaf tutuluyor. Ayrıca evini kendi dönüştüren vatandaşa KDV oranı yüzde 18 yerine yüzde 1 olarak uygulanıyor.
İstanbul’a hibe teşviki
Deprem tehdidinin en yoğun olduğu alan olarak değerlendirilen İstanbul’da 6 milyon konut ve 1.5 milyon ticari alandan oluşan toplam 7.5 milyon bağımsız bölüm var. İstanbul’da 1.5 milyon bağımsız bölüm risk altında. 600 bin bağımsız bölümün acil dönüşmesi gerekiyor. Geçtiğimiz günlerde İstanbul’da dönüşümü hızlandırmak için yeni bir model oluşturuldu. Daha önce Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından duyurulan ‘Yarısı Bizden’ kampanyası kapsamında verilecek destekler de yürürlüğe girdi. Bu kapsamda; 700 bin lira hibe, 700 bin lira kredi, 100 bin lira tahliye desteği olmak üzere toplam 1.5 milyon lira destek sağlanacak.
Su yalıtımlı oran yüzde 5.5!
Yanı sıra betonarme yapı sistemlerinin korozyon yani su aşındırması nedeniyle de ömrü hızlı kısalıyor. İZODER – Isı Su Ses ve Yangın Yalıtımcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Emrullah Eruslu, “Betonarme yapı sistemlerinin en zayıf noktalarından biri ise suya karşı olan hassasiyet… 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrasında İstanbul Büyükşehir Belediyesi Hasar Tespit Komisyonu tarafından yapılan incelemelerde, yüzde 79’u hasarlı bulunan 55 bin 651 konut ve işyerinin yüzde 64’ünde korozyon tespit edilmişti. Ülkemizde ortalama bina ömrünün 30 yıl olduğunu görüyoruz ancak bir binanın ömrü en az 80-100 yıl olmalı. Binalarda Su Yalıtımı Yönetmeliği’nin yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2018’den itibaren inşa edilen ve zorunlu olarak su yalıtımı yapılan bina sayısı toplam yapı stokunun sadece yüzde 5-5,5’ini oluşturuyor” dedi.
‘Çatıdan başka bir şey olmamalı’
Çatı Sanayici ve İş Adamları Derneği (ÇATIDER) Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Yağız Sinan Kaya, standartlara uygun çatı yapımının afetler karşısında hayati önemde olduğuna dikkat çekerken, “Çatı bütünü içindeki kalkan duvar, parapet duvarlar, baca gibi ağır yapı bileşenlerin deprem sırasında yıkılmayacak, yapıdan ayrılarak çevreye savrulmayacak şekilde projelendirilmeli ve projeye uygun olarak inşa edilmelidir. Yıkım sonrası yapılan incelemelerde, depremdeki yatay yükleri karşılayan çapraz bağlantılar genelde çatı, kolon, makas düzlemlerinde yapılmamış ya da eksik yapılmış çatıların deprem anında hasar ve yıkıma neden oldukları tespit edilmiştir. Çatı yıkımlarının bir nedeni de çatıların boş alanlar olarak görülmesi; su depoları, çanak antenler, baz istasyonları konulması. Çatıda çatıdan başka bir şey olmamalı” dedi.
